Świętokrzyskie dziedzictwo na krajowej liście
Wycinanka świętokrzyska została wpisana na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Dawniej była popularną ozdobą wiejskich domów, dziś częściej spotyka się ją wśród kolekcjonerów sztuki ludowej.
Wycinankę tworzono głównie w miejscowościach znajdujących się w okolicach Gór Świętokrzyskich, niekiedy określa się ją również mianem wycinanki kieleckiej. Dawne wycinanki świętokrzyskie reprezentują proste formy (kwadratowe lub koliste wycinanki i gwiazdy) zdobione ząbkami, promieniami i strzałkami. We współczesnych wycinankach, tworzonych od II połowy XX wieku, można wyróżnić dwa główne style. Pierwszy to tradycyjne wzory z regionu. Drugi to wycinanki narracyjne, oparte na świętokrzyskich legendach (podania o sabatach czarownic, o św. Emeryku i jeleniu spod św. Krzyża, o Madejowym Łożu, o powstaniu gołoborza), z postaciami baby jagi i diabła.
Na ogólnopolską listę trafiły ponadto: obchody Dnia Hutnika i tradycje hutnicze, Pochód Gwarkowski w Tarnowskich Górach oraz tradycje kulturowe regionu opoczyńskiego.
Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego, tworzona przez Narodowy Instytut Dziedzictwa od 2013 roku, jest jednym ze sposobów na ochronę i promocję polskich tradycji, przekazów ustnych, zwyczajów, obrzędów czy wiedzy związanej z rzemiosłem. Decyzję o wpisie podejmuje Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego na wniosek grup, wspólnot i organizacji pozarządowych, czyli depozytariuszy danego elementu dziedzictwa, na podstawie rekomendacji Rady ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Lista liczy już 97 pozycji, dokumentujących żywe tradycje, zwyczaje i umiejętności przekazywane z pokolenia na pokolenie.
